../Siaus.css

賴永祥長老史料庫 ( Elder John Lai's Archives )

  Ju Seng-jin e Shiau An-ku

Tan Sek-chong bok-su, Th. D.


Shiau An-ku, chiu-si Ka-na-tai, Tiu"-lo-Kau-hoe, thau-chit e soan-kau-su, Kai-Joe-li phok-su, ti 1872 ni, khai-siat e Pak-po, Tai-oan-Tiu"-lo-Kau-hoe thau chit ê siu hong-lip chhut-mia e bok-su. I ti 1874 ni chhut-si, ti Tai-pak-chhi e sai-lam-peng e Tho-hng hu-kun, sio-so-chai, toa-han. Chong-si ti Siong-te so tia"-tioh e si, hut-jian chin-jip Tiu"-lo Kau-hoe, ti Tai-pak e sai-pak-peng, e Tam-chui, so kian-siat, e Tiong Hak-hau, eng i so u, ho e hak-bun kap sin-ging, lai kam-hoa choe-choe hak-seng. Lek-su cheng-beng, siu i e kam-hoa, choe-choe hak-seng chia"-choe jiat-sim e ki-tok-to, ti kok hong-bin, kong-hian ti Tai-oan sia-hoe. Goan chiah e kio i “A-kong," “A-cho," a-si “Thai-cho" e lang, ui-tioh tui Siong-te tit-tioh chit khoan e cho-sian, ng Siong-te, u phau chin toa e kam-sia.

An-ku e lau-pe si Shiau Tai-sun, si chheng-sim, seng-i chiah-chhai, bo sat-seng e put-kau-to. I si chit e hak-chia, ia-si chit e han-i. Ti 1873 ni, thia"-tioh Ma-kai phok-su e soan-to, chiah khak-sit jin-sek kong, tu-khi u-choe a jn-lui, tiam ti Ia-so Ki-tok, tit-ioh sin e oah-mia, lai siu", lai heng-tong, i-goa, si bo kho-leng, pi-chhu sa"-ho, eng tiam-ti Ki-tok so tit e jin-ai, chu-pi, sia-bian, hoa"-hi, kam-sia, kap ng-bang, sa"-tui-thai. I si te-hng e beng-bong-ka. So-i, i lai sin Ki-tok, u kam-tong choe-choe lang lai sin. Sin Chu liau-au, Tai-sun hong-khi i e chiah-chhai kap han-i e kang, choan-kang kun-te Kai phok-su gian-kiu Seng-keng kap Ki-tok-kau e su-siong. Kai Phok-su, u tai-seng phai i khi Sin-tiam e sio-oh-tng, bu-liau, kau-iok gin-a. Jian-au ko-le i ti Tam-chui e Sin-hak-i" thak sin-hak, choe thoan-kau-chia. Chit e han-hak-chia, ia-si han-i, oe iong-iok jip Sin-hak-i" thak sin-hak, choe thoan-kau e kang, bo-m-si chhut ti Siong-te tek-piat e keng-tiau, beh ho jin-lui, tui i, tit-tioh li-ek. Pit-giap-au, i u, to-chhu, thoan-hok-im, kian-siat kau-hoe, u ji-chap-goa-ni. Ni-lau, kian-khong bo ho, chiu theng-kang. Hit-si, Kai Phok-su, ho-i chhia" i khi tiam-ti oa-Koe-lang, e Sia-liau-to, i ka-ki e piat-chong toa, lai hiu-iong. I u hoa"-hi khi hia toa. Chong-si, chit-ni-au, u ke-sin, kui-thian, eng-oan kap Siong-te sa"-kap khia-khi. Hit-si i si 61-he. Siu-tioh chit e lau-pe e eng-hiong, 4-e-kia" long jiat-sim sin Ki-tok, peng-chhia", thak-sin-hak, koat-i, thoan hok-im, chin-kiu choe-choe lang.

I e te-ji-kia" si Shiau O. I ia u khi thak sin-hak. Chong-si lau-pe phoa-pi" e si, i u chi-goan kap i khi Shia-liau toa, Chiau-ko i ê lau-pe. Kiat-ko sin-hak thak bo pit-giap. Lau-pe ke-sin liau-au, i u ke-siok toa ti Shia-liau, choe seng-li, put-chi seng-kong, ia ti hia ko-le lang sin Ki-tok. Ui-liau Shiau O, ui-tioh lau-pe ti Shia-liau so choe e ho-su, kap i ti hia e seng-chiu, tiau-oan e Shia-liau-to, chia"-choe Shiau An-ku choan-ke so shiau-liam, u khip-in-lat e so-chai.

I e te-sa"-kia" si Shiau Tong-san. I si the-chai 6-chhioh, ui-hong lim-lim, e lang, koh ti chhui-e-tau u lau, tng koh sui, e chhui-chhiu. I iu-goan u thak sin-hak, chia"-choe iu-siu e thoan-to-chia. I chin hiong-pian, khau-chai ho, koh si iong-kam e lang, bo kia" poa"-hang, bo kia" poa"-lang. So-i Thoan-to-kiok, phai i khi gui-hiam e so-chai, choe khun-lan e kang-chok. Ti so-keng e kau-hoe thoan-to liau, in-ui i chin-gau su-iong E-mng-oe (ban-lam-oe), so-i Thoan-to-kiok, phai i choe, tui Ka-na-tai lai e soan-kau-su, e E-mng-oe(臺灣話), e kau-su. I choe chit e kang u chap-thong-ni. I ku-ku e tiong-kan, si-siong siau-liam Shia-liau, so-i, the-hiu e si, i chiu khi Shia-liau kap ji-hia" sa"-kap khia-khi, ia choe-au ti hia ke-sin.

I e te-si-kia" si Shiau An-ku. Ni-he kau, u chu-keh e si, i chiu khi thak sin-hak. Hit-si, i i-keng si chit e han-hak-chia. Sin-hak pit-giap liau, i u khi ke Tam-chui-ho, tui-bin, e Pat-li-un, choe thoan-to. Ti hia nng-sa"-ni. Jian-au khi Tho-hng, i e ko-hiong thoan-to. Ti hia choe 4-ni e kang. Tui hia i u i-tong khi Sin-tek. Ti 1905 ni, iau ti Sin-tek e tiong-kan, u kau-su-kho-chhi, kip-keh, oe-tang siu-pheng choe bok-su. So-i, i kap Tan Chheng-gi, Keh Hi-sin, tang-si siu hong-lip, chia"-choe chho-tai, u chu-keh, pak-po Tiu"-lo Kau-hoe, e bok-su. Hit-si An-ku siu-kéng, choe tong-jit e kang-to-chia. I u tui Sin-beng-ki 31:6 kang-to. Tiong-tiam, chiu-si ai beh choe iong-kam, bo kia"-hia" e bok-su, lai choe Siong-te e kang. Tui Sin-tek, An-ku u i-tong khi Sin-tiam, ti hia bok-hoe 13-ni.

An-ku u chiau Ka-ni-bun (John Calvin), sin-kau e thoan-thong, kang-to. Put-ko i thak 4-su 5-keng, i-keng chin sek, sui-pian oe tang am-liam hit lai-bin so u, chhut-mia e ko-gian. So-i ti kang-to tiong i siong-siong in-iong 4-su 5-keng, khip-in lang e chu-bak, jian-au, sun-li, chhoa lang jip Seng-keng lai so-u, iau-kin e ka-si. I chin-gau chiong Tiong-kok, ko-lai e to-tek-kau-hun, kap Seng-keng e to-tek-kau-hun, sa"-koan-lian, ho lang bat khah chhim. Chong-si, i choe-au, it-teng soat-beng ho lang liau-kai kong, tu-hui lang ti Ia-so-Ki-tok, tit-tioh tiong-seng, hoe-kai, i-goa, ti choe-ok-tiong, lang ka-ki si boe-oe san-seng, jin-ai, kong-peng, cheng-gi, sia-bian, chu-pi, khiam-pi, hi-lok, kam-sia, jim-nai, kap put-toan e ng-bang. Chhin-chhiu" an-ni, An-ku u ho-ho su-iong i so bat e han-hak, ho Ka-ni-bun, e kai-keng-kang-to, hoat-seng chin toa e hau-ko. Tui han-hak u chhu-bi e theng-chiong, chin-choe, ai thia" i, u han-hak-loe-iong, e kang-to, tui an-ni lai jin-bat Seng-keng lai, tiong-iau e chin-li, chia"-choe sit-chai e ki-tok-to. An-ku e thau-lo-lai si moa-liau Seng-keng e ka-si. So-i, i ti kong-tong e ki-to-tiong, siong-siong, in-iong Seng-keng lai e oe, lai piau-beng i pun-sin e sin-giong, sim e tong-hiong, kau-thok, kam-sia, i-kip ng-bang. Ki-jian i u seng-chiap i e lau-pe e han-ioh-chheh, i ia oe-tang pang-chan choe-choe phoa-pi"-lang, chiah sek-tong e han-ioh, lai hoe-hok in e kian-khong. I e toa-cha-bo-kia", Bi-chu, e te-ji-kia", Sek-giau, 4-he e si, u hoan-tioh io-chi-iam. Hit-si, i u kai-siau, chian-nng, chham chui-teng-hiu", kap tui-hioh-lian, ho Sek-giau choe-ioh chiah. I u ke-siok chiah choe-choe-jit, jian-au u siau-iam. So-i A-kong u kiu chit e sun. I choe-au, u chia"-choe Tai-oan Toa-oh, I-hak-i", e Hu-san-kho, e chhut-mia kau-siu, ka choe-choe i-hak-seng, pang-chan choe-choe hoan-chia.;

Tong-si, Jit-pun Cheng-hu, tui the-ko Taiwan-chheng-lian e kau-iok, bo sim-mih koan-sim. So-i ti 1905 ni, 2 geh 14, Tai-pak Tiong-hoe, khai-hoe e si, An-ku, u the-gi kong, lan tioh ka-ki kian-siat Ki-tok-kau e Tiong-hak-hau, lai kau-iok choe-choe chheng-lian, ia u tit-tioh cheng-hoe-oan e chan-tong, kap chi-chhi. Tai-ke kho-lu e kiat-ko, chiu-si bo-kau chu-kim thang kian-siat tiong-hak-hau. So-i, ti 1907 ni, 9 geh 24, Tai-pak Tiong-hoe u gi-koat, thok Kau-su-hoe, hiong Ka-na-tai, Bu-hoe, kau-siap, tit keng-che oan-cho lai kian-siat lan e Tiong-hak-hau. Kau-siap e kiat-ko, Bu-hoe tong-i. Keng-ke so-ni au, tui kok hong-bin e lo-lek kap hap-chok, sui, koh khoah, e hau-tia", i-kap toa-keng, soe-keng e kian-tiok-but, u tong-tong, chhut-hian ti Tam-chui po-teng, kun hai e so-chai. Kai Joe-li phok-su e kia", Kai joe-liam, siu-phai choe hau-tiu," chiu khai-si cheng-sek e tiong-hak-kau-iok. Tui An-ku, sin-Ki-tok liau-au so tit e sian-kian, Taiwan-chheng-lian, tit-tioh kau-iok chui-chun e the-ko. In-ui chit-keng hak-hau, su-iau chit e chin sek-tong e chi-to-chia, thang koan-li kau-bu, i-kip eng-hu hak-seng so u e su-iau. Hit-si hau-tiu" kap kau-hoe leng-siu tong-i ai pheng Shiau An-ku bok-su, lai hu-chek chit e tiong-iau e kang. In khak-sit, u chhe-tioh, te-it sek-tong e lang. In chiu cheng-sek hiong Sin-tiam Kau-hoe chheng ho in e bok-su li-chit, khi Tam-chui tiong-oh choe hau-bok, kau-bu-tiu", i-kip koan-li hak-liau e jin-su kap su-bu. Tit-tioh kau-hoe e tiong-i liau, i chiu khi Tam-chui Tiong-oh khai-si chiap-chhiok hak-seng kap kau-chit-oan. Ti hia hok-bu bo-ku, cheng-lang u kam-kak kong i si chin-ho e bok-su, hian-beng e hiap-tam-chia, u chai-leng e koan-li-chia. Sui-jian kang-chok-choe, si-kan-chio, lang su-iau i e pang-bang e si, i seng-sit, poa-si-kan, ho-le, ka in pang-bang. Bo-lun ti sim-mih-khoan e khoan-keng, i eng un-jiu kap chu-pi e sim, koh eng chhio-iong lai tui-thai lang. U-si, chok-giat e hak-seng, eng thi-chhio e oe hoah, kong, i teh lai lah, hit-si, i sui-jian u thia"-ki", long m-bat choe-bun-toe, ke-siok, chiau i, moa-liau chu-pi kap ho-peng, e lang-khoan, choe tai-chi. Cheng-lang kap i chiap-chhiok na-ku, chiu na jin-bat i, chiu-si chit e chin-tek-piat e lang, so-i hak-seng long chheng-ho i choe “seng-jin." U chin-choe kang-lang, ti i e e-bin kang-chok. Chong-si, i ia-si eng iu-ho, chhin-chhiat, jin-ai, kap kong-to, e sim-cheng, tui-thai in. So-i in tui i ia long bo put-peng. I khak-sit, si chit e u-chai-leng, u-pa-ak, e ki-tok-to, si-siong kian-lip ho-peng ti cheng-lang e tiong-kan.

An-ku u kap Tan Eng-hui bok su e tiong-lu, Chin-jin, kiat-hun. In u poe-iu" 2 e lam-e, kap 6-e lu-e. Toa-cha-bo-kia" si Bi-chu. I u im-gak-chai-leng, chin-gau toa"-khim. So-i ti lan e Tiong-oh pit-giap e si, hak-hau u chhia" i, ke-siok chu-hau, ka-hak-seng. Au-lai, i u kap Tan Khoe-chun bok-su kiat-hun. Khoe-chun u tui Jit-pun, Tong-chi-sia Toa-oh pit-giap. I e lau-pe si Tan Liong-ko, si Tai-pak-chhi, chin seng-kong e siong-jin. Khoe-chun u sui e bin-iong, gau-siu-chui, gau-chhiu"-koa, i-chi-kiong, chong-si chin ho-kau-poe, moa-liau iu-cheng, un-jiu, jim-nai, kap lok-koan. Thoan-to-kiok u phai khi Tai-pak-chhi, pi-bi e so-chai, kio-choe Siang-lian, chiau-ko chit e sio-kau-hoe. Ti hia so chiap-chhiok e lang, long si lo-tong-chia, kap pin-bin khah-choe. Ti hia chhut-jip e gin-a, chin-choe si thng-chhia-kha. Chong-si i ti hia chiau-ko hiah e gin-a, ho-ho pang-chan in jin-bat Ki-tok-kau e ki-pun-sin-liam, koh ho-ho ka in chhiu"-koa. Hiah e gin-a, au-lai chia"-choe kau-hoe e seng-koa-tui-oan, ti le-pai-tiong chhiu"-koa o-lo Siong-te. I-au, chiah e gau chhiu"-koa e lang, chin-choe u siu koai" e kau-iok, chia"-choe iu-siu e jin-but, hok-bu ti Taiwan sia-hoe. Khoe-chun, put-tan si tiong-sit, ho e bok-su, i u tiat-piat e un-su, chin-gau cheng-li, gi-lun-hun-hun, e hoe-gi-tiu". So-i, mui-ni, khui Pak-po-Taiu-hoe e si, cheng-gi-oan ai beh, ke-siok, soan-i choe gi-tiu", ho i chin khun-lan si. Lek-su-siong, bo u chit e bok-su, choe Tai-hoe-gi-tiu", pi Khoe-chun, khah-choe-pai. I ti chit-keng soe-soe e Siang-lain Kau-hoe, choe bok-su, u 55 ni-ku. Kau i the-hiu e si, chit keng kau-hoe, i-keng chia"-choe chin-toa-keng, chiu-si 11-lau e toa-kau-hoe, lai-bin chin-khoah, oe-tang iong-un chin-choe-lang, choe-le-pai, i-kip chham-ka chiong-chiong e oah-tang. Peng-chhia" ia u chin khoah e so-chai, thang chhut-cho, san-seng chu-kim, choe kau-hoe-goa, soan-to e lo-eng. I, 55-ni-ku, teh bok-hoe e tiong-kan, Bi-chu mui-le-pai 4-pai, ti chu-hoe, le-pai, ki-to, e si, choe hong-khim-su, pang-chan lang e gim-si. Ti poa"-se-ki i-siong e si-kan-tiong, Bi-chu khak-sit u eng i, khek-khó, nai-lo, e sim-cheng, lai hok-bu ti kau-hoe.

An-ku e te-ji-cha-bo-kia" si Bi-giok. I si keng-khian, un-jiu e lu-seng. Ti lan e tiong-oh pit-giap liau, i u kap Koa Sek-kai, chiu-si Kai Joe-li phok-su e goa-sun, kiat-hun. Sek-kai si Taiwan Toa-oh e pit-giap-seng, ti hia choan-kong bun-hak. I u tek-piat gian-kiu lek-su. So-i, lan e Tiong-oh, u pheng i choe lek-su e lau-su. I si chit e iu-siu e hak-chia, chong-si, khiam-pi chiu-kun-lang, khin-khoai, hoa"-hi, kap lang kong-oe. Tiu"-lo Kau-hoe, so-u e sin-to kap bok-su, chin-chia" hoan-geng i ti hak-hau so u e kong-hian. In-ui i chu-keh to-to, so-i u 2-pai choe tai-li-hau-tiu", ti 1947 chit-pai, koh chit-pai ti 1951. In-ui i, it-seng ti lan e Tiong-oh ka-lek-su kap bun-hak, so-i, i e kong-hian si hui-siong-toa.

An-ku e te-sa"-cha-bo-kia" si Bi-tek. I si chhio-iong moa-moa, khoai-lok e lu-seng. I u kap iu-siu e kho-hak-chia, Tan Leng-thong, kiat-hun. Leng-thong si ko-tai e bok-su, Tan Ong, e kia". I si Jit-pun, Kia"-to Toa-oh, e pit-giap-seng. I e choan-kong si kho-hak, si chu-keh moa-moa e lang. I si chit e thau-lo-chheng, chhim-siu", po-siu, bo sui-pian kong bo-lo-eng-oe, e lang. Chong-si i e sim si moa-liau un-jiu, put-si, eng chhio-iong, tui-thai lang. Put-ko ti kau-sek, i bo iong-un hak-seng sui-pian, lam-sam, heng-tong, iau-kiu in jin-chin thak-chheh, choe u kho-hak-sit-lek e hak-seng. I ia-si chit e Ki-tok-sin-giong, jiat-seng e su-siong-ka. I siong-chhia", ia bat chhoa i e ka-chok khi Tang-kia" kap i toa, so-i, i thang an-sim ti Sin-hak-Toa-oh, thak sin-hak. So-i, i si chit e iu-siu e kho-hak-chia, ia-si, sin-hak-chia. So-i bo lun khi to-ui, in-ui i ti Tam-chui e kong-hian, kap i e jin-keh, u siu cheng-lang e chun-keng. Kiat-kiok, ti 1946 ni, i u ho kau-hoe ka i pheng-chhia" choe hau-tiu". Tan-si, put-heng, hoan-tng-ni, ui-tioh i e hak-seng-tiong, u lang chham-ka 1947, 2/28, su-kia", hoan-khong Tiong-kok-Cheng-hu, ti am-tiong, ho Tai-liok lai e peng liah-khi, eng chan-jim e hoat-to, ka-i sat-tiau, si oan-choan bo keng-ke hoat-theng e sim-phoa", ia bo tang khoa"-tioh sin-si. Taiwan e peh-si", chiong-lai, be-bat khoa"-ki" chhin-chhiu" chit-khoan, bo-cheng-li, koh chan-jim e su-kia". Tan-si, Tan Leng-thong, ti tiong-oh so-lau e ho-thoan-thong, kap i tui hak-seng so u e kong-hian, si-bo kho-leng sit-loh.

An-ku e te-si-cha-bo-kia", si Bi-hoai. I si chhong-beng, sio-sim, po-siu e lang, si-siong, hoa"-hi, kap lang kau-poe. I u kap, sui-jin-chai, lau-pe chêng so-ka e hak-seng, Tan Peng-hiok kiat-hun. I e lau-pe si Eng-ko-chioh e ho-giah-lang, ia i pun-sin ti ko-hiong(故鄉)so-choe e su-giap, ia put-chi seng-kong. In-ui i an-cheng, choe ka-ki e su-giap, so-i, goa-kai e lang, khah-chio bat i, bo chhin-chhiu" ki-tha e kia"-sai hiah chhut-mia.

An-ku e te-go-cha-bo-kia" si Bi-biau. I si chit e, sui, chhin-chhiat, ho-chhin-kun e lu-seng. I e kiat-hun, pi-kau-tek, u khah-ban. I u kap Sim Ki-chiong i-su, kiat-hun. Che si Ki-chiong, te-ji-pai, e kiat-hun. So-i Bi-biau, tioh chiau-ko, poe-iu", i e 2 ê soe-kia", chhin-chhiu" ka-ki e, kau in toa-han, ka-ki oe tok-lip.

An-ku e te-lak-cha-bo-kia" si Bi-oan. I si lo-lo, gian-su chio, ho-sim, un-jiu, im-gak-chai-leng to-to, e lu-seng. I chin-gau-toa" kng-khim. I u kap chhut-mia e im-gak-ka, Lu Choan-seng, kiat-hun. Choan-seng u choe-choe ho-thia"-e-khek. I e chok-khek, chin-choe, u chia"-choe, Taiwan lang so ai-chhiu", e chhut-mia-koa. Mui-pai, choe sin e khek, Bi-oan it-teng tioh ti i e kng-khim, chhi-tôa", in nng-lang, thia"-liau, u moa-i, chiah u chhut-pan. Choan-seng si u chai-leng e ke-im-tok-chhiu"-ka, ia-si ti Tai-pak-chhi e Tiong-hak-hau, chhut-mia e im-gak-lau-su. I ti Tiong-hak ka im-gak e si, u cho-chit chhut-mia e Eng-seng-Ji-tong-Hap-chhiu"-thoan, hun-lian ji-tong-lam-lu, chhiu" sui e hap-chhiu"-koa, lai kam-tong lang. Chit e hap-chhiu"-thoan bo-ku chia"-choe chhut-mia e Hap-chhiu"-thoan, siu cheng-lang e o-lo. I so hun-lian e ji-tong, e hap-chhiu", si hui-siong e sui, hui-siong e ho-thia". Mui-pai khui im-gak-hoe, im-gak-tng, si lang-kheh moa-moa, bo khang-ui. I tui Taiwan e im-gak, u kong-put-chin, e toa-kong-hian. The-hiu-au in nng-lang u lai Bi-kok e Ka-chiu, khia-khi, oa-ti, in e kia"-ji, so toa e so-chai.

An-ku e toa-kia" si Lok-sian. I si chit e lo-lo, u ti-sek, u chai-leng, e lang, chong-si, ia si un-jiu, khiam-pi e lang. I si Tang-kia" e Sin-hak-Toa-oh e pit-giap-seng. I si chit e ho e hak-chia, u chin-choe, ho e Eng-gu chheh, ti i ka-ki e to-su-sek. I u to-chhu, choe kau-hoe e kang. Choe-au, i u ti Sin-tiam-Kau-hoe, choe bok-su, chiu-si cheng i e lau-pe so toa e kau-hoe. I sia bun-chiu" chin u chai-leng, koh si chit e iu-siu e un-tong-ka. U chit-pai i u khi chham-ka Olympic e kok-che-un-tong-pi-sai. I ia-si chit e iu-siu e sio-theh-khim-ka, siong-siong, ti chhu-lai, oe chhut-mia e khek lai him-siong. I ia-si chit iu-siu e kng-khim-ka, siong-siong ti chhu-lai, toa" Bach so-choe, ke-siok, bo-theng, sui e im-tiau hap ho-im. Put-tan si an-ni, i ma-si chit e gau e kng-khim e tiau-im-ka. Te-ji-chhu, Se-kai Tai-chian kiat-sok au, Bi-kok, Te-7-Kam-tui, kau Taiwan e si, in su-iau chit e gau e bok-su choe Bi-kok-chui-peng, e bok-su. Hit-si chio-chio-lang oe kong Eng-gu. Chong-si, Lok-sian, Eng-gu chin gau, so-i, i u siu-soan, khi-choe, Bi-kok-Chui-peng e bok-su. Choe-au, in-ui i e bun-chai ho, Kau-hoe soan i choe Pak-po-Tai-hoe e chóng-kan-su. Pan kau-hoe e kong-bu i-goa, i siong-siong, eng sui e bun-chiu", sia-phoe kap te-hng e bok-su, kau-hoe, lian-lok. I si chit e to-chai-to-ge e hak-chia. I u kap Mi-a, kiat-hun. Mi-a si Siong-san ho-giah-lang e cha-bo-kia", ia-si Tam-chui Tiong-hak e pit-giap-seng. I si chit e u tam-liong, u khau-chai, khoai-lok, khong-khai, tai-hong, e lu-seng. I si chin ho kau-poe, thia"-si-soe, e lang. In nng-lang siong-sin chu-jian-hoat-tian e kau-iok, iong-un in e kia"-ji, ka-ki soan-tek chiong-lai e chit-giap, long bo ka in kan-siap. Kiat-ko, in e kia"-ji chin khoai-lok, mui chit e, chiau in ka-ki e soan-tek, choe in ai-choe e kang, ia put-chi u seng-chiu.

Mi-a u ke-sin ti Taiwan, chong-si Lok-sian, ni-lau, u lai Bi-kok, e siu-to hu-kun, kap toa-cha-bo-kia", Eng-chin, sa"-kap khia-khi, ti hia pang-chan Eng-chin, chiau-ko 2-e ta-po-kia", kap 2-e cha-bo-kia", ho in sun-li, seng-tiong, chin-hak. I u ti hia ke-sin. Hiong-ni 92-he.

An-ku e te-ji-kia" si Khek-chhiong. I si chit e iu-siu e hak-seng. Ti sio-oh, kau ti toa-oh, i e seng-chek, long-chong si kah-e, bo pat-hang. I si ti lan e Tiong-oh, e hau-hng toa-han, kun-oa, Kai-joe-liam hau-tiu" e so-chai. So-i, i siong-siong kap i e gin-a choe peng-iu, kong Eng-gu. So-i, i oe-hiau kong Eng-gu. I si chit-e chim-sin Ia-so e ki-tok-to, su-bun, ho-seng-te, ho-chhin-kun e lang. I ia-si chin-gau-toa" kng-khim. In-ui i si iu-teng-seng, so-i oe tang khi Jit-pun thak I-hak. Kho-sioh, ti Jit-pun u jiam-tioh hi-pi", boe tang ke-siok, chiu to-tng lai Taiwan. Hi-pi", chiam-chiam ok-hoa, 27-he, iau ni-khin e si, u li-khui se-kan. An-ku choan-ke, kap chhin-lang, ui-tioh chit e iu-siu e jin-chai e ke-ong, toa-toa iu-siong. Put-ko, ti i te-te e jin-seng-tiong, u hu-chek, ho-ho, su-iong, Siong-te so-ho-i e chai-leng, ti kok-hong-bin, u iu-siu e piau-hian, lai hian-beng Siong-te e eng-kng.

Ti Tam-chui Tiong-oh, An-ku pun-sin, u chin-toa e kong-hian. I, 2-e iu-siu e kia"-sai, e kong-hian, ia-si chin toa. Chong-si, ki-tha, i, iau u 2-e chhin-lang ti siang-hak-hau teh kong-hian. Tan Chheng-tiong si i e hu-jin-lang e sio-ti, si Jit-pun, Tong-chi-sia Toa-oh e pit-giap-seng. I ti hia, si choan-kong, Eng-bun-hak. I u kap Tai-pak, Bang-kah-kau-hoe e hoe-iu, Shia-hiong, kiat-hun. Chheng-tiong e hia"-ko, Tan Chheng-gi, si Bang-kah-kau-hoe e bok-su, so-i, in nng-lang, si thong-ke Tan Chheng-gi, lai sek-sai e. Shia Hiong si u siu hun-lian e ho-su, ia-si, u-pai-chiau e san-po. Put-ko i si m-bat khai-giap. Shia-hiong e jin-chai sui, sia"-im ia sui, khiam-pi, un-jiu, nai-lo, bo khoai-khoai siu-ki, si lang-lang so-chun-keng, e ki-tok-to. In 2-lang, u bi-boan, e kiat-hun, ia u poe-iu 7-e ta-po-kia", kap 7-e cha-bo-kia". Hiah e kia"-ji, long chin seng-kong, ho-ho kong-hian ti jin-lui sia-hoe, kap kau-hoe. Chheng-tiong chin-gau chhiu"-koa. I si chhiu" ke-im e. Ti Tong-chi-sia-Toa-oh e si, u chham-ka chhut-mia e Glee Hap-chhiu"-thoan, chhut-kok, si-koe chhiu"-koa, kam-tong-jin-sim. Hit-si Tan Khoe-chun, chin-gau-chiu"-ko-im e, ia ti hia choe hak-seng, so-i, in 2-lang, tang-si, ti Glee Koa-thoan, chhiu"-koa. Chheng-tiong ti lan e Tiong-oh kah Eng-bun-hak e si, u hoan-ek choe-choe hok-im-si-koa. Te-hng kau-hoe e seng-koa-tui, chin hoa"-hi chhiu", i so hoan-ek e koa. So-i, i tui Tai-oan-Kau-hoe e im-gak u siong-tong e kong-hian. I pun-lang, ia siong-siong chham-ka, lam-seng 4-po-hap-chhiu" lai kam-tong jin-sim. Chheng-tiong, sin-the toa, chin-gau un-tong. So-i, ti Jit-pun e si, i u chham-ka Ka-na-kiu-tin, siong-siong thoan-lian, pi-sai. Kiat-ko, i phah Ka-na-kiu, chin lau-lian. So-i, i ti Tam-chui kah Eng-gu e si, ia u cho-chit Ka-na-kiu-tin, ia siong-siong, chi-to hak-seng, phah-ka-na-kiu. Hak-seng jin-chin tui Chheng-tiong oh-phah-Ka-na-kiu, u ho e seng-ko. In kap pat-keng-hak-hau pi-sai e si, in ia"-e, si pi su-e khah-choe. Chheng-tiong, ti Jit-pun, chiu i-keng kap Khoe-chun, choe ho-peng-iu. I-au, Khoe-chun u chhoa i e toa-chi, e kia", Bi-chu, so-i, in 2-lang, u chin tek-piat e koan-he. So-i, Chheng-tiong-hu-hu, siong-siong, choan-kang, tui Tam-chui che he-chhia lai Siang-lian, ti le-pai-tng chham-ka Khoe-chun so chu-chhi e le-pai, jian-au, tai-ke ti bok-su-koan, kong-oe, khoai-lok, chiah Bi-chu, so chu e liau-li.

An-ku ti Tam-chui teh kong-hian e si, i ia u 2-e u chai-leng e kia"-sai, Sek-kai, kap Leng-thong, siang-si, ti hia teh kong-hian. Put-tan si an-ni, i e bok-su-niu e sio-ti, Tan Chheng-tiong, kap i e bok-su-niu, e sio-be, e kia", Tan Keng-hui, ia siang-si ti hia teh kong-hian. Chiah e lang si Tiong-oh, e tiong-iau-jin-but. Chong-si in oe-tang tit-tioh in e tiong-iau te-ui, m-si, in-ui in kap se-lek-toa e lang u koan-ke, si in-ui in, kok-kok, u chai-leng, u cho-chiu, chin-chia" u chu-keh, ti Siong-te so an-pai e si-kan, siang-si chhut-hian ti siang chit-keng hak-hau, lai eng-hu hak-hau e su-iau. Goan choe gin-a e si, siong-siong, ti An-ku, A-kong, e so-chai, hioh-joah. Chit-toa-tin e sun, ti hau-tia", si-koe-chau, kam-kak chin an-choan, in-ui long bo khoa"-ki" goa-lang, chin ho thit-tho, kam-kak na-chun hit-keng hak-hau si ui-tioh goan hiah e gin-a lai kian-siat e. Put-tan ti hia chin-ho-thit-tho, ti hia so-u e toa-jin-but, long-si goan e A-kong, a-si, Ku-kong, a-si I-tiu", Ko-tiu", a-si A-ku, A-chek. So-i, sim-li-siong, chiah e lang, u ho goan, e-poe e gin-a, ke-thi" chu-sin, ai beh jin-chin thak-chheh, chiong-lai thang choe, chhin-chhiu" in, ui-tai e lang.

An-ku so kong-hian e tiong-kan, iau-ku u chit-hang, chin-tiong-iau e, chiu-si, i chin-gau eng mng-pit (chui-pit) sia chhut-mia e ji-ku, kap chhut-mia e si, ho lang choe-lian, tiau-ti piah-nih, lai thak, lai him-siong. Kiu-keng, han-ji, si chit-chiong e to, so-i eng pit sia-han-ji e lang, si chhin-chhiu" teh sia-to siang-khoan. Chu-jian, khah-u ge-chai e lang chiah oe-tang sia-khah-sui. An-ku so sia e han-ji, chin u bi-sut, chin sui, chin u tek-sek. Choe-choe lang pai-thok i sia, Si-phian-e-oe, Ia-so-so-kong-e-oe, a-si Po-lo-so-kong e oe, thang ho in, ti chhu-lai, him-siong. Kin-a-jit, ti Taiwan, choe-choe ki-tok-to e chhu, lan iau oe tang khoa"-ki", An-ku so-sia, e bi-sut-ji, tiau ti in e piah-nih. Kin-a-jit, ti Taiwan Sin-hak-i" e toa-mng-khau, lang iau-oe-tang khoa"-ki" An-ku so sia, e 5 toa-ji, chiu-si Tai, Oan, Sin, Hak, I". Chin choe-ni-cheng, Sin-hak-i" u thok i sia hiah-e-ji, ti tng-tng e toa-teh-pang, ia chiong hit e, tiau ti Hak-I", e jip-khau. Ke-khi, poa"-se-ki i-siong e tiong-kan, cheng-lang jip Sin-hak-I" e mng, long oe khoa"-ki" hiah e sui e ji. Ng-bang hau-hong, oe siu"-pan-hoat, ni-ni po-chun hiah e, u lek-su, chhut-mia e ji, kau ku-ku.

Ti 1950-ni, An-ku u cheng-sek tui lan e Tam-chui Tiong-oh, the-hiu. I u ti hia kong-hian 36-ni-ku. I u ko-le iu-siu e hak-seng, khi thak sin-hak, chia"-choe Tiu"-lo-Kau-hoe, iu-siu e bok-su. Tui 1930 kau 1980 e tiong-kan, ti pak-po, oah-tang e bok-su, toa-po-hun, long si An-ku e hak-seng. Put-tan ti Kau-hoe-lai, siong-chhia", ti Kau-hoe-goa, i e eng-hiong ia si chin-toa. In-ui i so ka e hak-seng, choe-choe, chin-seng-kong, u eng Ki-tok e cheng-sin, choe chhut-mia e i-seng, kau-siu, lut-su, hoat-koa", kang-theng-su, a-si su-giap-ka, lai kong-hian ti jin-lui-sia-hoe. The-hiu liau, An-ku ke-siok, ui-tioh kiong-hoa, jiok-siau kau-hoe, lo-lek. Eng-ko-chioh teh beh khi-le-pai-tng e si, in-ui i e ho-mia-sia" e ian-ko, ia-u bo chin-choe-chî", tau-pang-mang. I ni-lau e si, u chhin-bak, khoa"-ki" i e sun, chin-choe, ti Taiwan, ti goa-kok, put-chi u seng-chiu, tui an-ni, sim tit hoa"-hi, kap kam-sia.

An-ku, the-hiu liau, ti Tai-pak ke i e jit-chi. Ti 1964 ni e 2-geh, i cheng so-ka e hak-seng, u 200 cho-iu-lang, lai ka kheng-chiok, 90-he, e si"-jit. Ia ti hit-ni e 7 geh, i u li-khui-se-kan, eng-oan, kap Siong-te, sa"-kap-khia-khi. Chong-sek, e le-pai, si ti Siang-lian-Kau-hoe, ku-heng, u 500 cho-iu lang, lai chham-ka. I u an-chong, ti Tam-chui Ma-kai Bo-toe. An-ku 5-he e si, i e lau-bu ke-sin-khi. Ia i e lau-pe ke-sin e si, i chiah 13-he na-tia". I siau-lian e si, so tu-tioh e, long si, pi-ai, put-heng, kho-thang, e su. Chong-si Siong-te e un-tian bo-li-khui i. Thong-ke Ia-so Ki-tok e hok-im e cho-chiu, i u khek-hok it-chhe e lan-koan, chia"-choe, iong-chong, chu-sin moa-moa, u chai-leng, e bok-su kap kau-iok-ka, lai toa-toa kong-hian, ti kau-hoe, kap sia-hoe. Goan chiah-e si-soe, oe-tang kio i, “A-kong," “A-cho," a-si, “Thai-cho," sit-chai si chin kong-eng. Ng-bang thak, chhin-chhiu" seng-jin, e An-ku, e lek-su, kap i e kong-hian, i-kip i e ka-chok, kap in e kong-hian, e lang, oe thau-thiat-liau-kai, kong, ti jin-lui, choe-choe pi-ai, kan-kho, put-heng e the-giam tiong, Siong-te u teh kia" I ki-biau e chok-ui, beh ho lang u seng-chiu, ia ui-tioh an-ni, lai toa-toa, kam-sia, o-lo Siong-te.

10/01/2007

Chok-chia: Tan Sek-chong bok-su, Th. D.,

Bi-chu, Khoe-chun e te-3 kia",

Cheng, Taiwan Sin-hak-i", Sin-hak kau-siu, i"-tiu"

Cheng, The First Reformed Church, Ridgewood, NJ e bok-su

 

此網站由李秀卿女士撰寫程式建置並義務作維護。如果您對本網站有任何建議或指正之處,請 聯絡我們。謝謝!

Copyright (C) 2007 年1月 [賴永祥長老史料庫 ]
修訂日期: 2015 年 08 月 16 日